My friend is Cognac

Bonjour a tous,

Het is een vreemd vakantiejaar vanwege de Covid 19, onze 1e planning voor mei naar Spanje kwam te vervallen en hebben we omgezet naar een aantal dagen met Hemelvaart naar Braamt (Coby en Bert) en daarna een weekje met de Pinksteren naar Texel. Eind augustus toch maar de camper opgehaald en (na ampel beraad) toch vertrokken naar Frankrijk. Onze eerste stop is meestal Honfleur als we de westkant van Frankrijk aanhouden, daar heb je een mooie camperplek dicht bij het centrum en kan je lekker flaneren over de boulevard.

Dit jaar is het dragen van een mondkapje een beetje vreemde gewaarwording want de één doet het wel, de ander niet of soms weer wel. Kortom, we zien wel waar het mondkapje verplicht/gewenst is en passen ons aan. Wat opvalt is dat de rivier cruiseschepen deze keer niet in Honfleur zijn aangemeerd omdat er in tijde van Covid niet of nauwelijks klanten zijn.

Na een hapje en een drankje in Honfleur checken we de nieuws-berichten over de Covid in Frankrijk en zien dat er een aantal departementen is toegevoegd. Hoofzakelijk zijn dit regiio’s in het zuiden van Frankrijk, de gehele regiio Parijs en omstreeks Le Mans. We gooien de diesel en de reservetank goed vol en rijden in een streep naar beneden op weg naar de plaats Cognac.

Aan de overzijde van het hart van Cognac is een gratis camperplaats en hebben we geluk, er is er nog één vrij. Het uitzicht is geweldig en kijken uit op de oude stadspoort St.Jacques en het naastgelegen pand van Hennessy, één van de grootste en ook bekende Cognacproducenten in deze regio.

Verderop zit Martell en in de omgeving Remy Martin en Courvoisier, wel lopen bij Hennessy naar binnen en verbazen ons over de vele soorten cognac die men hier heeft. Het is bijna sluitingstijd dus het zekere voor het onzekere en hup een flesje mee voor de komende dagen omdat het bijna sluitingstijd is. Gelijk voor de dinsdag een tour geboekt want we staan met de camper naast de rijpingshuizen en willen natuurlijk graag weten wat voor goddelijk vocht hier ligt opgeslagen

Cognac is een Franse gemeente in het département Charente, waar het een onderprefectuur van is. De gemeente telt bijna 19.000 inwoners (2014). De drank Cognac is naar deze stad genoemd en mag enkel in de streek rond de stad gedestilleerd worden. Door de stad stroomt de Charente, aan deze rivier ligt het grote kasteel (12e-15e eeuw) waar Frans I geboren is.

In de middeleeuwen werd het geld in Cognac hoofzakelijk verdient met de handel inzout dat vanuit La Rochelle/Ile de Ré via de Charente werd vervoerd en verhandeld. Later werd dit vervangen door wijnbouw en de productie van Cognac. En de productie is als volgt; Zes druivenrassen mogen gebruikt worden voor de productie van cognac. Deze zijn: Ugni Blanc, Colombard; Folle Blanche; Montils; Follignan en Sémillon. Het merendeel van de gebruikte druiven (90%) is de Ugni Blanc.

De druiven worden meteen na de oogst geperst en in 5 tot 7 dagen tijd gefermenteerd tot een zure, troebele wijn met een alcoholpercentage van 8 tot 10%. Het natuurlijk gistingsproces wordt soms geholpen door het toevoegen van gedroogde gist. Tijdens het gisten zakken de zwaarste deeltjes van de wijn naar de bodem. Dit bezinksel wordt soms later nog gebruikt bij de destillatie.

De destillatie moet gebeuren met een alambic Charantais, volledig uit koper. De wijn wordt een eerste maal gedestilleerd (première chauffe) tot een soort brandewijn met een alcoholgehalte van ongeveer 30%. Na een tweede destillatie die bonne chauffe heet, wordt de verkregen eau de vie op fusten gelegd om te rijpen. De brandewijn heeft nu een alcoholpercentage van rond de 70%. Voor de vaten wordt enkel eiken afkomstig uit de regio's Nouvelle-Aquitaine of Tronçais gebruikt.

De tannine in het hout en de luchtvochtigheid van de opslagplaats spelen een belangrijke rol bij de smaakvorming van de cognac. Afhankelijk van de producent wordt de cognac tijdens het rijpen al gemengd of in andere vaten gegoten. Tijdens het rijpen vervliegt een deel van het vocht door contact met de lucht – het “engelendeel”.

Pas nadat de eau de tweeënhalf jaar op vat gerijpt heeft mag hij cognac genoemd worden. Voor het bottelen wordt de cognac verdund met water tot hij een alcoholpercentage heeft van 40%. Vooral aan jonge cognacs wordt ook nog suiker of karamel toegevoegd. Meestal zijn de flessen die verkocht worden een mengsel van meerdere cognacs van verschillende leeftijden en districten. De leeftijd van cognac is de tijd dat ze in een eikenhouten vat gelagerd is geweest, waarbij de jongste cognac van het mengsel bepalend is voor de leeftijd die op de fles mag komen te staan.

Als cognac eenmaal gebotteld is wordt hij niet meer ouder. Een oudere cognac heeft in het algemeen een zachtere rondere smaak en een diepe bruingele kleur, door de wisselwerking met het hout van het vat waarin de drank rijpt. Pas gedistilleerde cognac is namelijk kleurloos.

Op het etiket van cognac staat uiteraard het huis, maar ook de ouderdom (tijd dat het distillaat op vat gerijpt heeft) van de jongste cognac in de blend (die is bepalend voor de ouderdom) en soms ook het district waaruit de basiswijnen afkomstig zijn.

Cognacs komen onder verschillende benamingen op de markt, afhankelijk van hun ouderdom. Er wordt gerekend vanaf het moment dat de distillatie klaar moet zijn, 31 maart. Twee jaar later in september mag de cognac gebotteld en verkocht worden. Bij wet mag de leeftijd van de cognac niet op de fles vermeld staan. Wel staat er een leeftijdsaanduiding op elke fles, de bekendste zijn:
V.S. of *** : minimale rijptijd tweeënhalf jaar. V.S staat voor Very Special of Very Superior. V.S.O.P, VO of Reserve: minimale rijptijd van vierenhalf jaar. V.S.O.P staat voor Very Superior Old Pale of Very Special Old Pale, V.O. voor Very Old. Extra, X.O, Napoléon, Hors d'Age of Ancestrale: minimale rijptijd zesenhalf jaar. X.O. staat voor Exceptionally Old. XXO: minimale vatrijping van 14 jaar. staat voor extra extra old. (nieuw sinds 2018)

De kelder waar de cognac rijpt in eikenhouten vaten
Het principe van de cognacbereiding dateert uit de 17de eeuw. Hollandse schepen deden op dat ogenblik al decennia de kusten van de Charente aan. De bemanning sloeg bij deze gelegenheid graag wijn in. Aangezien deze door de lange reis aan kwaliteit inboette, groeide bij de Nederlanders de vraag naar gedistilleerde wijn (brandewijn), die langer houdbaar was. De bewoners van de Charente ontwikkelden op het einde van de 17de eeuw de tweede distillatie.

Het stadje Cognac heeft sindsdien zijn naam verbonden met deze nieuwe sterkedrank. Het duurde niet lang tot de consument tot de ontdekking kwam dat de brandewijn uit de Cognacstreek beter was dan zijn concurrenten en hier ook meer voor wilde betalen. De Nederlanders versterkten hun belangen in de streek en leverden hun beste cognac vooral aan de Engelse adel. Doordat cognac vooral een exportproduct bleef vestigden veel jonge buitenlanders zich in de streek. Zij trouwden regelmatig in de lokale gemeenschap in en dit wordt nog weerspiegeld
in de naam van vele bekende cognachuizen.

In de jaren 90 van de 18de eeuw slaagden de huizen Martell en Hennessy erin de overhand te krijgen in de cognachandel. Ze overheersten de markt in de hierop volgende 150 jaar. Hierna konden kleine bedrijven terug een deel van de markt voor zich nemen. De vraag naar cognac bleef stijgen, wat leidde tot een overproductie en scherpe prijsdaling aan het einde van de 19de eeuw. Toen sloeg ook de druifluisplaag toe. In zestien jaar tijd werd 85% van de druivenstokken vernietigd. De redding kwam door het enten van resistente Amerikaanse wijnstokken op bestaande struiken. Hierdoor werd er ook massaal overgeschakeld van de folle blanche op de Ugni Blanc.

Nadat de plaag onder controle was kwam er ook meer behoefte aan een strengere bescherming en definitie van de cognac. In 1909 werd cognac een Appellation d'Origine Contrôlée en dit werd in 1936 bevestigd. Voor de Eerste Wereldoorlog had de drank Engeland als hoofdmarkt heroverd en van daaruit de kolonies.
De Eerste Wereldoorlog luidde opnieuw een moeilijke periode in, die duurde tot het einde van de Tweede Wereldoorlog. Hierna steeg de vraag naar cognac weer en het BNIC, het bureau national interprofessionnel du cognac, werd opgericht. Deze instelling moet de kwaliteit en de reputatie van de cognac beschermen. In 1976 had de productie de vraag naar cognac ingehaald en kwam er weer een crisis in de markt door overproductie.

Sinds 1997 stijgt de vraag naar cognac weer. Een van de redenen is dat cognac in de rappercultuur van Amerika een cultplaats heeft ingenomen. Ook in Azië stijgt de vraag naar superieure cognac.

Na deze uitgebreide toelichting beginnen wij onze tour bij Hennessy om 10,00 uur ’s morgens en wij hebben gekozen voor een Engelstalige gids. We hebben bijna een privétour totdat twee andere Nederandse gasten uit Nieuwe Vennep zich melden voor de tour. Vanwege de Covid 19 en het einde van de vakantieperiode kan je echt merken dat de Engelsen en ook duitsers het af laten weten op de camping en toeristische attracties wat voor ons natuurlijk geen probleem is zoveel aandacht.

We krijgen uitleg over de start van Hennessy in 1756 en jawel hoor, wederom Ierse roots, de Ierse legerofficier Hennessy was het oorlogvoeren zat en balandde tijderns een missie in de Charente. Hij koos eieren voor z’n geld en begon een distilleerderij waarbij hij in een later stadium met een beroemde Franse masterblendersfamilie een samenwerking aanging en tevens met enkele gelouterde vatenmakersfamilies.

Daarnaast verdiepte hij zich in de dubbele distillatie van de Alembic en begon zijn broer handeksmissies uit te zetten naar Azië en later Amerika.
Dit leidde tot een zeer succesvol bedrijf en we vervolgen onze tour met het bootje naar de overkant vande Charente waar al het vloeibare goud ligt opgrslagen. Bij het binnentreden van de cellars wordt je welkom geheten doorde z.g.n. Engelenlucht.

Dat is het deel van de Cognac dat met zoals bij rum en whiskey vergaat en wat wij even gratis op mogen snuiven. Het ligt hier vol met vaten cognac van meer dan 300 liter per stuk en geeft ons een beetje laat middeleeuws gevoel waarbij de vaten over de kade rollen en aan boor van VOC schepen worden gehesen want laten we wel zijn .... het is gewoon brandewijn maar dan op z’n Frans.

We lopen langs alle vaten en zien de jaartallen aflopen 1974, 1935, 1900 en jawel zelfs 1815 is van de partij maar toen was er in Frankrijk geen feestje omdat Napoleon toen bij Waterloo werd verslagen door de Engelsen en de Pruisen.

Aan het einde van de tour begeven we ons omstreeks 11,30 uur naar de proeverij, hetgeen voor velen het hoogtepunt van de tour is. Bij het eerste glaasje Eau de Vie begint we wat bedenkelijk te kijken. Beetje vroeg voor 35% alcohol maar we slaan ons er goed doorheen en bij het derde glaasje begint het bijna te wennen. We zijn bang dat wij ook een beetje frans bloed hebben.

Tenslotte bezoeken we nog de shop en doen ons voordeel maar latend e exclusieve flessen oplopend tot wel € 25,000 per stuk links liggen maar wat een verzameling hebben ze hier. Een beetje oliesjeik zou z’n vermogen hier zo kwijt kunnen.
Wij vervolgen onze weg naar de plaatselijke markt en de Boulanger en vertrekken stoempend tegen de heuvel op richting onze camper waar Harley geduldig zit te wachten.

De komende dagen rijden we nog door het gebied van de Cognac en zetten dan koers naar Royan waar een geweldige markt is en de Tour de France op disndag 8 september voorbij komt. Mondkapje op en hup juichen maar voor het Jumbo-Visma team die dit jaar waarschijnijk hoge ogen gaat gooien.

We gaan nu aan de Cognac en zeggen tegen u “A demain” en santé vanuit de Charente. Netty, Dick en Harley Jefferson.