De grandeur van Boedapest.

Beste allemaal,

Vorige week hebben we onze koffer weer gepakt voor een stedentrip met John en Lisette, deze keer was de hoofdstad van Hongarije de bestemming. Vorige jaar hebben we al meer dan een week met de camper aan het Balatonmeer gebivakkeerd is de buurt van Keszthely en dat was ons zeer goed bevallen vandaar de link met Boedapest.

Uit ervaring weten we dat aan de taal geen touw is vast te knopen maar in Boedapest spreken ze gelukkig vaak ook Engels en/of Duits.
De stad is gelegen aan weerszijden van de Donau en telt ca. 1,7 miljoen inwoners en is daarmee ook de grootste stad van Hongarije. Verder is de stad de 7e stad qua bevolking in de Europese Unie. De stad werd in 1873 gevormd door het samenvoegen van Boeda en Óbuda op de westelijke oever van de Donau met Pest op de oostelijke oever. Vóór 1873 noemde men de steden gezamenlijk Pest-Boeda.

De stad herbergt bijna 20% van alle inwoners van Hongarije en speelt in het land een dominante rol op bijna alle gebieden (bestuur, handel, industrie, verkeer, cultuur). Het is daarnaast het belangrijkste verkeersknooppunt en (in toenemende mate) het culturele hart van Centraal-Europa.

De Hongaren verschenen pas een eeuw later, tegen het jaar 900. Onder leiding van Árpád veroverden ze dit gebied, dat nog voortleefde onder de naam Pannonië en waartoe Boeda en Pest behoorden. Ze ondernamen rooftochten tot in het huidige Duitsland, Frankrijk en Italië. Pas nadat ze door keizer Otto I waren verslagen, besloten ze zich voorgoed te vestigen in het huidige Boedapest en wijde omgeving.

Onder hun vorst Géza (971-997) gingen ze tot het christendom over. Belangrijk was dat de Rooms-katholieke vorm van het christendom en niet de Grieks-katholieke, Byzantijnse variant werd gekozen. Het jaar 1000, waarin Stefanus I van Hongarije tot koning werd gekroond, kan als geboortejaar van het Magyarenland beschouwd worden. De koningen hadden omstreeks die tijd nog geen vaste verblijfplaats. Ze trokken door het land en sloegen dan weer hier, dan weer daar hun kampementen op.

De binnenvallende Mongolen, die Óbuda en Pest verwoestten in 1241, en stadjes en dorpen in ruïnes veranderden, dwongen koning Béla IV burchten en stadsmuren te bouwen. De Mongolen verdwenen weliswaar nog in hetzelfde jaar waarin ze gekomen waren, maar men vreesde een nieuwe inval. Béla IV liet het betrekkelijk smalle plateau van de heuvel van Boeda met een muur omgeven en in de 13e en 14e eeuw werd in het noordelijk deel de burcht van Boeda gebouwd. Boeda, dat strategisch op een heuvel ligt, kreeg in 1247 een kasteel en werd in 1361 de hoofdstad van het koninkrijk Hongarije. Onder koning Matthias Corvinus maakten Hongarije en Boeda een bloeitijd door.

Daaraan kwam een eind met de verovering door de Turken, die het Hongaarse koninkrijk in Mohács in 1526 een vernietigende slag toebrachten en de vesting Boeda in 1541 innamen. De stad was vanaf 1686 in Oostenrijkse handen. In 1787 kwam Hongarije onder Habsburgs bewind, dat tot 1918 aan de macht bleef, zij het dat vanaf 1867 Oostenrijk en Hongarije gelijkwaardige partners waren binnen Oostenrijk-Hongarije. In deze periode maakt vooral Pest een enorme groei door. De bevolking bedroeg rond 1900 730.000 zielen.

Vanaf 1914 streed Hongarije vanzelfsprekend aan de Oostenrijkse kant in de Eerste Wereldoorlog, die door de centrale mogendheden verloren werd; bovendien ging twee derde van het Hongaarse grondgebied verloren bij het Verdrag van Trianon, een onderdeel van het verdrag van Versailles. In de naoorlogse chaos riep Mihály Károlyi Hongarije in november 1918, na de Asterrevolutie, uit tot een onafhankelijke republiek. In 1919 riep Béla Kun in Hongarije een radenrepubliek uit naar sovjetvoorbeeld, maar Hongaarse contra-revolutionairen slaagden er met Roemeense hulp in om dit regime omver te werpen. Hongarije werd formeel opnieuw een koninkrijk "met vacante kroon", onder leiding van admiraal Miklós Horthy.

Tijdens het interbellum stond dit koninkrijk onder het autoritaire bewind van admiraal Miklós Horthy, wiens politiek in het teken stond van revanche voor het drama van Trianon. In de Tweede Wereldoorlog ging het opnieuw mis: nazi-Duitsland leek de beste partner om het onrecht teniet te doen. In 1941 verklaarde Hongarije de Sovjet-Unie de oorlog. Toen de Hongaren vanwege de rampzalige gevolgen daarvan geheime vredesbesprekingen hielden met de Westelijke geallieerden, liet Hitler op 18 maart 1944 het land bezetten. In slechts één enkele maand tijd werd een groot deel van de joden in het land afgevoerd. Dit gebeurde onder de naam Aktion Höss waarbij de meeste ongelukkigen in Auschwitz-Berkenau terecht kwamen.

Beeldmateriaal in het Holocaust museum laat dan ook niets aan de verbeelding over en zelfs Anne Frank vervult nog een rol in dit museum.
De Sovjets verschenen in 1945 als bevrijders, maar bleken in de praktijk de veroveraars die ze in heel Oost-Europa waren. Hongarije werd in het Oostblok gemanoeuvreerd. De eerste partijleider was de stalinist Mátyás Rákosi. Na Stalins dood leek er ruimte voor veranderingen, maar het tragische einde van de Hongaarse opstand eind 1956 maakte duidelijk dat de Sovjets de baas waren en bleven.

De hervormingsgezinde premier Imre Nagy vluchtte en werd later geëxecuteerd. Veel Hongaren vluchtten naar het westen, vooral jongere hoogopgeleiden. Onder János Kádár werden vervolgens kleine hervormingen doorgevoerd en werd Hongarije een relatief aangenaam Oostblokland.

Op dit moment is Viktor Orbán de president en is het nog steeds een rechts bewind die in belangrijke mate afwijzend staat ten opzichte van vluchtelingen en is er zelfs een groot hek een de zuidkant van Hongarije geplaatst om de vluchtelingen tegen te houden. Sinds de jaren 20 van de vorige eeuw is er wat dat betreft niet veel veranderd en dat leidt ook tot protesten in de hoofdstad.

We laten de geschiedenis achter ons en gaan na aankomst en lunch bij restaurant Venezia op donderdag naar de Dreher brouwerij die dus de grootste is van Hongarije. De tour is merendeels in het Hongaars en wat ons opvalt is dat er wel veel Turkse klanken in voorkomen. Volgens onze taxichauffeur is het een combinatie van vele oosterse talen waaronder inderdaad Turks maar ook Mongools en Georgisch. Gelukkig zijn er ook delen in het Engels en het brouwproces is ons ondertussen wel duidelijk.
We zien nu echter wel voor het eerst grote vergistingsbaden waarin wij wel een baantje zouden willen zwemmen, helaas mogen we er zonder badmuts niet in en zetelen we ons later aan de toog om de goddelijke drank tot ons te nemen.

Bijzonder is dat de 12 grote koperen stookketels nog steeds vol in bedrijf zijn en dat er met gemak in één keer 25.000 liter bier kan worden geproduceerd. Dat is goed om te horen en wij vertrouwen erop dat we het weekend niet van de dorst gaan omkomen. Na de tour is het tijd voor de proeverij en genieten we van de Dreher bak van 7,3%, een lekker donker herfstbiertje en vervolgen we daags daarna onze tour naar Boeda met de metro en tram die hier trouwens zeer goed zijn georganiseerd.

We gaan met de kabelbaan naar het op de rots van Boeda gelegen kasteel, daar is de pracht en praal van de voormalige koningen te aanschouwen en genieten we tussentijds van goulashsoep en Mulled Wine. We bezoeken de vissersvesting en genieten van het wijdse uitzicht over de Donau en Boedapest.

Na een avondtour over de Donau vleien we ons neer op de grootste kerstmarkt van Boedapest op het VÖRÖSMARTY PLEIN met leuke kerststalletjes met o.a. grote stoofkeukens met de meest gevarieerde gerechten voor zeer schappelijke prijzen en we vertrekken voldaan naar ons appartement.

Zaterdag gaan we als eerste gaan we naar de markthal waar we heel veel vlees, ganzenlever, paprikapoeder, Tokay en Palinka (Hongaarse sterke drank) tegen komen.

Verder gaan we nog een keer terug naar het VÖRÖSMARTY PLEIN voor het gebak in Café Gerbeaud, dit is te vergelijken met Sacher in Wenen en echt geweldig met mooie taartjes, Macarons, chocolade en een combinatie van alles. De entourage is ook geweldig in een laat 19e eeuws Barok decor.

De oprichter Emil Gerbeaud kwam uit een echte Zwitserse patissiersfamily uit Genéve en deed hij ervaring op in Duitsland, Frankrijk en Engeland en ontwikkelde hij zelf verschillende Parijse botercrémes, honderden soorten cakes, chocoladevarianten en kirchtaartjes. Aan het einde van 1899 heeft hij 150 medewerkers waarvan de meesten zijn geboren in Boedapest en het mooie ambachtelijke vak leren en hij werd (net als onze grote Franse chef Paul Bocuse die in januari 2018 helaas het tijdelijke voor het eeuwige heeft verruild) onderscheiden met de Legion d'Honneur Je begrijpt het al “het was geweldig”.

De meisjes zijn s’middags even lekker gaan winkelen en de boys zijn gaan “Bakken” bij het Hardrockcafé wat altijd weer leuk is om te bezoeken vanwege z’n leuke items van de meeste uitlopende muzikanten en bands. Wat zoal de revue passeert; Elvis Presley, Buddy Holly, Jimi Hendrickx, Ozzy Osbourne, Van Halen met Good Old Eddy en Alex van Halen, ACDC (Angus en Malcolm Young), de Mama’s en de Papa’s, Bon Jovi en nog veel meer.

Zondag bezoeken we het Holocaust Museum en dit laat zoals eerder gemeld niets aan de verbeelding over en laat alles zien van razzia tot vernietigingskamp en de aangrenzende Synagoge is mooi om de bezoeken. Wat een rampzalige tijden waren dit toch en daarna nog de Russische overheersing.

Gelukkig is Hongarije sinds 1989 onafhankelijk en kan men in vrijheid zelf zaken ondernemen alhoewel de regering bij alles een flinke vinger in de pap heeft en de grote sport van de president toch wel graaien blijkt te zijn volgens de laatste taxichauffeur.

Via de parlementsgebouwen lopen we nog langs de zeer goed beveiligde Amerikaanse ambassade waar de vlag halfstok hangt vanwege het overlijden van George Bush Senior en dat is op vrijdag gebeurd en die op donderdag 6 december 2018 wordt begraven in Texas.

Aan het einde van de dag lopen we naar een traditioneel Hongaars restaurant Franz Josef genaamd, het interieur bestaat uit donker hout, grote schilderijen van Franz Jozef en Sisi, tafels met houtsnijwerk, oude pendules en typemachines en we horen Russisch in de zaak. Een tafeltje verder zitten twee vrouwen en een man. Eén van de dames blijkt in Utrecht te wonen en zij is van Transsylvanische afkomst te zijn.

Transsylvanië was lange tijd onderdeel van het koninkrijk Hongarije en was vanaf de Slag bij Mohács (1526) tot aan het begin van de 19e eeuw feitelijk het enige deel van Hongarije dat zijn autonomie had weten te behouden. Transsylvanië was in die tijd namelijk een autonoom onderdeel van het Ottomaanse Rijk en was dus niet als de rest van Hongarije bezet door de Turken dan wel de Habsburgse Oostenrijkers. Hierdoor zijn de Transsylvaniers trots en worden ze liever niet Hongaars genoemd.

We maken even een gezellig praatje in het “Utregs” want ja John, dit jochie is een geboren “Utregter” (Amsterdamsestraatweg Utrecht) en er ontstaat gelijk een klik want deze dame woont sinds 1975 in Nederland. Daarna genieten we van een lekkere knoflook-roomsoep en nog veel meer lekkers en toe nemen we een Unicum (Hongaarse Jägermeister) met een doppio.

De laatste dag staan we vroeg op en plonsen we om 08,30 uur in het grootste buitenbad van West Europa “Széchenyi”

Het badhuis op deze plek (geopend 30 juni 1881) werd voorzien van water uit een door mensen geslagen bron van 970m diep met een temperatuur van 73,5°C. Het water, dat ook gedronken kan worden, is rijk aan mineralen. Er wordt een helende werking aan toegeschreven. Het badhuis, het enige openbare badhuis van Pest, was van meet af aan zeer populair bij de bevolking. Al gauw kon het bad de toeloop niet meer aan. Vandaar dat het badhuis in 1913 werd vergroot wat resulteerde in een welhaast nieuw badhuis op dezelfde plek in Neobarokke stijl, en werd vernoemd naar graaf István Széchenyi. De bestaande bron voerde daarna niet meer voldoende water aan.

In 1938 werd een tweede bron geslagen, de Szent István (Sint Stefan) bron, met een diepte van 1246m en een temperatuur van 77°C, die 6000 m3 (6 miljoen liter) water per dag aan voert. Door de jaren heen, heeft het bad nog verschillende kleinere verbouwingen gekend. Zo is het bad uitgebreid met onder meer sauna's en een restaurant. Plannen voor een hotel waren er ook, maar die zijn nooit uitgevoerd. Het bad ligt in het stadspark van Boedapest: Városliget.

Het kuuroord heeft drie buitenbaden met temperaturen variërend van 26°C tot 38°C. Binnen bevinden zich 15 bassins met water van verschillende samenstelling en van verschillende temperatuur. Ook zijn hier vier verschillende de sauna's op negen plekken te vinden.
Even lekker ontspannen en daarna op voor de laatste lunch in Boedapest naar ons restaurant Venezia waar we nog een laatste Bak en Palinka wegwerken en weer terugkijken op een geweldige stad met veel historie, mooie kerstmarkten en waar je heerlijk kan eten en drinken voor niet al teveel geld. Kortom; Boedapest is echt een aanrader en neem gerust minimaal vijf dagen de tijd tenzij genieten niet uw sterkste kant is

Wij wensen u alvast veel plezier en goede feestdagen toe met vrienden en familie.

Cheers, BAK beers and a little Palinka from The Hague van Netty, Dick en Harley.